Αυτές
οι δυο έννοιες Ορθοδοξία και Παιδεία είναι το υπόβαθρο, οι συνεκτικοί δεσμοί
της πονεμένης Ρωμιοσύνης, όπως έλεγε ο Φώτης Κόντογλου, ο μεγάλος αυτός
πνευματικός άνθρωπος από το Αϊβαλί της Μ.Ασίας.
Αυτός, λοιπόν, είναι και ο λόγος του
σημερινού σχολικού εορτασμού αλλά κι εκκλησιασμού …Είναι υποχρέωση όλου του
εκπαιδευτικού κόσμου και όχι μόνο να τιμήσουμε τη μνήμη τριών κορυφαίων Πατέρων
της Ορθοδοξίας των Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου
του Χρυσοστόμου, τους οποίους θεωρούμε προστάτες της παιδείας μας και κρηπίδες
της ορθόδοξης πίστης μας.
Οι τρεις Ιεράρχες υπήρξαν για το γένος μας
σοφοί δάσκαλοι. Και δάσκαλος, όπως έλεγε
ο πανεπιστημιακός καθηγητής Αλέξ. Δελμούζος σημαίνει φως, και το φως
όπως όλοι ξέρουμε καθιστά τα αντικείμενα ορατά. Μεταφορικά η λέξη φως σημαίνει γνώσεις,
παιδεία, καλλιέργεια, σοφία, του ανθρώπου, για να πορευθεί προς την τελειότητα,
τη Θέωση.
Ο δάσκαλος ο αληθινός, δεν μεταδίδει μόνο
γνώσεις, δεν είναι μονάχα τεχνοκράτης, αλλά είναι κυρίως παιδαγωγός.
Και παιδαγωγός είναι το πρόσωπο που με την
προσφορά του ασκεί σημαντική επίδραση στα διδακτικά του υποκείμενα,
διαμορφώνοντας αντιλήψεις και στάσεις ζωής. Είναι αυτός, που με τις πνευματικές
του μεθόδους διαπλάθει το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά των μαθητών του.
Μ'ένα λόγο διαπαιδαγωγεί το μαθητή του να
μορφώσει ηθική συνείδηση και ανθρωπιά. Οι δάσκαλοι και η οικογένεια είναι το
θερμοκήπιο της αρετής. Και οι τρεις Ιεράρχες υπήρξαν δάσκαλοι της Ρωμιοσύνης
και γενικότερα της οικουμένης, με διαχρονική αξία.
Όπως είναι γνωστό, για να αποτιμηθεί ένα
οποιοδήποτε πνευματικό έργο πρέπει να γνωρίζουμε τις συνθήκες της εποχής που
έγινε το έργο, δηλαδή να γνωρίζουμε το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον όπου έζησε
και έδρασε ο δημιουργός. Οι τρεις Ιεράρχες, τα μεγάλα αυτά πνευματικά
αναστήματα, αυτοί οι πυλώνες της ορθοδοξίας μας, έζησαν τον 4ο μ.Χ. αιώνα, σε
μια εποχή όπου το νεοσύστατο βυζαντινό κράτος, βρισκόταν στην αρχή της
πολιτειακής του διάρθρωσης. Αποτελούσε, δηλαδή, αδιάσπαστη συνέχεια της
Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, γι' αυτό και λεγόταν Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος. Πλήθος λαών το δομούσαν: Έλληνες, Αρμένιοι,
Αιγύπτιοι, Εβραίοι, Σύριοι, Φρύγες, Καππαδόκες. Αυτό, λοιπόν, το
πολυπολιτισμικό πολιτειακό μόρφωμα για να εξελληνισθεί και να εκχριστιανιστεί
απαιτούσε αγώνες και θυσίες. Και ακόμη αυτό το νεοπαγές κρατικό μόρφωμα για να
μετεξελιχθεί αντιμετώπιζε δεινές εσωτερικές συγκρούσεις. Το παλιό αυτό μόρφωμα εκπροσωπούσε τη ρωμαϊκή κουλτούρα, και το νέο εξέφραζε
τη χριστιανική κουλτούρα.
Σε αυτόν τον κρατήρα της κοινωνικής
μετάλλαξης έζησαν οι άγιοι τρεις Ιεράρχες. Οι τρεις μεγάλες μορφές της
Ορθόδοξης Θεολογίας αναλώθηκαν στη διακονία της νέας κουλτούρας. Και ξέρουμε τι
αγώνας τιτάνιος απαιτείται για τέτοιες κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές. Πάγια
νομοτέλεια της κοινωνίας είναι το παλιό να αντιμάχεται λυσσαλέα το καινούργιο.
Είναι γνωστό ότι δεν αλλάζει εύκολα ρότα προσανατολισμού το κοινωνικό
γίγνεσθαι. Και όμως οι τρεις Ιεράρχες χάρη στη βαθιά τους πίστη στο Χριστό,
στην ελληνομάθειά τους και στην αρχαιομάθειά τους δηλ. στη βαθιά γνώση του αρχαίου
ελληνικού πολιτισμού, που τον σπούδασαν στα πανεπιστημιακά έδρανα της Αθήνας
και μάλιστα ο Γρηγόριος έγινε και πανεπιστημιακός δάσκαλος, με τέτοια στέρεη πνευματική αρματωσιά, κατάφεραν να ζυμώσουν
μια νέα πολιτισμική κουλτούρα. Πήραν από τη βρυσομάνα των κλασσικών μας
γραμμάτων ό,τι διαχρονικό είχε και το σύζευξαν με τα ευαγγελικά μηνύματα. Από
τη σύζευξη αυτή γεννήθηκε ένα νέο πολιτισμικό μόρφωμα ο ελληνοχριστιανικός
πολιτισμός, που στάθηκε αργότερα το στέρεο υπόβαθρο του δυτικού πολιτισμού.
Ας παραδειγματιστούμε όλοι μας , γονείς,
μαθητές , παιδαγωγοί , πολίτες από το πολύπλευρο έργο των Τριών Ιεραρχών και ας
σταθούμε θεματοφύλακες των αξιών τους
και του ιστορικού έργου τους , ιδιαίτερα σε μία ιστορικά στιγμή
κρίσης , κυρίως ΙΔΕΩΝ και ΠΡΟΤΥΠΩΝ ,που διαπαιδαγώγησαν επί σειρά ετών την
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου